De deur gaat op een kier, een gehandschoende hand verschijnt, ‘kruidnoten!’ horen ze roepen en het strooigoed vliegt ze om de oren.
‘Mama’, roepen ze opgewonden, ‘waar ben je nou, Sinterklaas is hier’.
Maar de deur is alweer dicht, de handschoen verdwenen. Als de deur weer open gaat stapt de moeder gehaast binnen.
‘Dat is ook wat, net als ik even druk bezig ben ’, haar kinderen kruipen over de grond om het strooigoed bij elkaar te graaien. Ze gaat zitten op de bank en slaat ze gade. Er is geen aandacht voor haar. ‘Kruipnoten’, denkt ze, ’dat zou een betere benaming zijn’ en wacht op de bons op de voordeur. Over vijf minuten heeft ze afgesproken, zelf is ze net bij de buren langs geweest en heeft de zak met cadeautjes voor hun deur achter gelaten. ‘Misschien is Sinterklaas volgend jaar wel een vrouw’.

Sinterklaas bestaat. Het is gewoon maar een titel, alleen steeds een ander persoon, net zoals koning of koningin. Zo’n functie kun je niet alleen volbrengen. Een koning en een koningin hebben lakeien, hofdames en adviseurs om hun te helpen. Daarom heeft Sinterklaas Pieten, die Sinterklaas bijstaan.

Zij heeft zich verdiept in de titel en functie van Sinterklaas.
De decembermaand start met het kinderfeest. Een kinderfeest waarin volwassen de overhand lijken te nemen. Zijn ze vergeten dat de Sint niet bestaat, geloven ze in hun eigen verzinsel?
In de late middeleeuwen heeft Sinterklaas inderdaad een andere functie. Op de Sint Nicolaasmarkten worden Speculaasvrijers verkocht. Een speculaas pop in de vorm van een man wordt door een jongen gegeven aan een meisje. En als ze haar cadeau aanvaart is dat mogelijk het begin van een mooie relatie.
Het zetten van de schoen komt na deze periode. De armen mochten hun schoen in de kerk zetten, zodat rijke burgers daar geld in kunnen stoppen.
Tamelijk dubieuze gebruiken, die aan Sinterklaas verbonden lijken te zijn.
Een eeuw later legt Jan Steen het Sinterklaas feest vast op het doek, ‘het verboden feest’. Kinderen zetten hun schoen in de huiskamer waarin ze lekkernijen krijgen zoals speculaas, peper- en kruidnoten, chocoladeletters en speelgoed. Maar ook is duidelijk ‘wie zoet is krijgt lekkers, wie stout is de roe’.
En dan, weer een eeuw verder, onder invloed van katholieke en protestantse twisten, veranderd de Sint in een echte boeman. Een afschrikwekkende gedaante met kettingen aan het lijf. Brave kinderen krijgen lekkers en ongehoorzame stoute kinderen de roe.
Pakjesavond in de crisis jaren van de twintigste eeuw is een vergeten feest. Als de welvaart na de tweede wereld oorlog weer toeneemt ontstaat het oer Hollandse Sinterklaas feest. Op de nationale televisie wordt uitgebreid verslag gedaan van de intocht van Sinterklaas.
Er wordt zelfs een actiecomité opgericht met als doel Sinterklaas te beschermen tegen concurrentie en vreemde invloeden. Zo is er verzet tegen de vroege komst van de Kerstman en de modernisering van de Pieten. Op vier december 2001 verschijnt in de NRC een artikel met het voorstel om Sinterklaas als voorbeeld van Nederlands immaterieel erfgoed op de lijst van Unesco te laten plaatsen.

Nederlands immaterieel erfgoed? Ze zoekt op Wikipedia de afkomst van de Goedheiligman op. Nicolaas van Myra is geboren op een plek die tegenwoordig in Turkije ligt, maar in zijn geboortejaar 280 bij het Romeinse Rijk behoord. De bisschop van Myra sterft op zes december 342. In 1087 na de inval van de moslims worden zijn stoffelijke resten worden gestolen en naar Bari, in de hak van Italië gebracht.
Ze vindt ook de legende terug waaruit de Sint Nicolaasmarkten uit de middeleeuwen zijn ontstaan.
‘Een arme man heeft drie dochters. In die dagen wordt van een vader verwacht dat hij de toekomstige echtgenoot een bruidsschat aanbiedt. Zonder bruidsschat is het waarschijnlijk dat zijn dochters nooit zullen trouwen en gedoemd om als slaven verkocht te worden. Echter, op drie verschillende gelegenheden verschijnt een buidel met goud in het huis, een volwaardige bruidsschat. De arme man weet in eerste instantie niet waar het geld vandaan komt, maar hij gaat op onderzoek uit. Als voor de derde keer het geld naar binnen wordt gegooid, gaat hij achter de weldoener aan. Dan ontdekt hij dat het Nicolaas is die het geld door het raam gooit. De geldbuidels komen in de schoenen terecht die voor de haard staan te drogen. Dit verhaal verklaart het zetten van de schoen. Drie zakjes met goud staan symbool voor Sint-Nicolaas. Ook de munten van chocolade als strooigoed slaan terug op deze legende.’

‘Oorsprong Turkije, begraven in Italië’ denk ze, Nederlands immaterieel erfgoed?
Een feest dat door de eeuwen heen is getransformeerd, op legendes en verzinsels is gebaseerd en vele vormen kent door de afgelopen tijden.
Een kinderfeest met als hoogtepunt pakjesavond, dat niet alleen door kinderen wordt gevierd. Ook een mooi volwassen moment om met een plaagstootje en een knipoog de ander te verassen. Surprises en gedichten.
‘de Sint moet goed na denken
wat hij jou dit jaar moet
schenken,’
want jouw verlanglijstje
heeft wel een prijsje.
Je wil graag een bilprothese
liever geen Chinese
want die schijnen kwalitatief,
hemeltjelief,
niet zo lang mee te gaan
Nou dat komt goed uit,
want die hebben een andere
kleur huid’
En zo nog een tijdje verder geneuzel met daarbij een billen push-up broek surprise, gemaakt van een oude onderbroek met daarin mooi gevormde billen van piepschuim en spons. Als cadeau, in de bilnaad verstopt, een lekker luchtje. Echte onderbroeken lol, dat kan alleen met Sinterklaas.

Een kinderfeest waarin volwassen de overhand lijken te nemen. Zijn ze vergeten dat de Sint niet bestaat, geloven ze in hun eigen verzinsel? Dick Maas verfilmt Sint als een in ongenade gevallen Bisschop, die met zijn bende uit de dood herrijst en bij volle maan op 5 december, erop uit trekt om zich te wreken.
De Pieten discussie is door kinderen overgeslagen. Het maakt kinderen niet uit hoe Piet eruit ziet, als Piet maar gekke dansjes maakt, pepernoten uitdeelt en cadeautjes in hun schoen doet. Wat ze verder voor ogen hebben is dat andere kinderen het niet leuk vinden als zij en hun ouders voor Piet worden uitgemaakt door hun uiterlijk. En dat begrijpen kinderen, de wereld bestaat voor hun uit allerlei kleuren.
De grootste ontgoocheling voor kinderen is dat Sinterklaas niet bestaat. Als er scheurtjes in hun geloof komen wordt dat eerst geplamuurd met hulp Sinterklazen.
‘Sinterklaas heeft dezelfde schoen als de buurman’, wordt er vast gesteld.
‘Sinterklaas kan niet overal tegelijk zijn, daarom worden er hulp Sinterklazen ingehuurd’, verklaren hun ouders.

‘Misschien is Sinterklaas volgend jaar wel een vrouw met heel veel Pieten en hulp Sinterklazen in dienst. Een top functie om orde op zaken te stellen en knopen door te hakken. Vrouwen handelen strategisch, voeren innovaties door en hebben betere sociale vaardigheden. Fantastische eigenschappen voor een goede Sint.’
‘Sinterklaas, wie kent haar niet, Sinterklaas, Sinterklaas met haar eigen pakjes Piet’ zingt ze voor zichzelf.
Ze gaat uitzoeken hoe ze in aanmerking kan komen voor de titel.
‘Zie ginds komt de stoomboot uit Spanje weer aan’ daar gaat ze in ieder geval korte metten maken. ‘Een boot op steenkool is niet meer van deze tijd.’

©HIRUNDO_hetjuffie_pauline

Bronnen:

https://nl.wikipedia.org/wiki/Nicolaas_van_Myra

https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Sinterklaas

http://www.geschiedenisbeleven.nl/een-verboden-feest-vastgelegd-door-jan-steen/

https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Zwartepietendebat